Ο λόγος για την ανάγκη ύπαρξης της πολιτείας είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι αυτάρκης, αλλά έχει πολλαπλές ανάγκες ("Πολιτεία", 369 Β’ βλ. 369 C). Η κατάκτηση της αυτάρκειας, για την εσωτερική φιλοσοφία, είναι ένας από τους κύριους στόχους του πνευματικού ανθρώπου. Ώσπου να την κατακτήσει όμως ο άνθρωπος, έχει ανάγκη από την παιδεία και την πόλη. Ύστερα, όταν έχει ολοκληρωθεί ως άτομο, όταν έχει γίνει "σφαιρικός", τότε και μόνο τότε, μπορεί να σταθεί μοναχός μπροστά στο Θεό, γιατί έχει ταυτιστεί με το Φως, με τη Σοφία, με την Αρχή και τον Υπέρτατο Νόμο. Δεν χρειάζεται νόμους, γιατί ο ίδιος έχει γίνει κανάλι του Συμπαντικού Νόμου. Εκεί φτάνουμε στη θεία αναρχία του τέλειου ανθρώπου, για την οποία μας μιλάει ο Πλάτωνας. Μια κοινωνία φτιαγμένη από τέλειους σοφούς... ένα πολύ μακρινό ιδανικό για τη σημερινή ανθρωπότητα.
Ο μεγάλος μύστης της Ελλάδας Πλάτωνας (1) κάνει ένα θαυμάσιο παραλληλισμό ανάμεσα στα τρία μέρη της ανθρώπινης ψυχής και στα τρία τμήματα που αποτελούν την κοινωνία. Η δομή της κοινωνίας, το ον-πόλη, είναι ίδια μ’ αυτήν του ανθρώπου αλλά σε μεγέθυνση. Έτσι το αισθητηριακό μέρος αντιστοιχεί με το τμήμα εκείνο της πολιτείας όπου κατατάσσονται οι γεωργοί, οι τεχνίτες και οι έμποροι, που πρέπει ν’ αναπτύξουν την αρετή της σωφροσύνης. Το συγκινησιακό μέρος αντιστοιχεί με τους "φύλακες" ή πολεμιστές (2), που αναπτύσσουν την αρετή της ανδρείας. Η εκπαίδευσή τους είναι μυητικού τύπου και στόχος της είναι η κυριαρχία πάνω στα κατώτερα στοιχεία της Προσωπικότητας. Τέλος η φρόνηση είναι η αρετή που χαρακτηρίζει τους άρχοντες, το τρίτο τμήμα της πολιτείας, που συσχετίζεται με το λογικό μέρος στον άνθρωπο. Η αρχή της δικαιοσύνης, που εναρμονίζει τα άλλα τμήματα και μέρη, ασκείται από τον "Άριστο" κυβερνήτη, ο οποίος εκλέγεται ανάμεσα στους άρχοντες που, με τη σειρά τους, αναδεικνύονται από την τάξη των πολεμιστών (3).
Έτσι στην "Άριστη Πόλη" κάθε τμήμα της κοινωνίας λαμβάνει την κατάλληλη εκπαίδευση για ν’ αναπτύξει τις αρετές και τις αξίες που του αντιστοιχούν, σύμφωνα με την εσωτερική του φύση και τις ανάγκες του. Η εξέλιξη γίνεται σταδιακά, σκαλί-σκαλί. Ο καθένας εκπαιδεύεται σύμφωνα με αυτά που χρειάζεται και που του αντιστοιχούν, για να μπορέσει σιγά-σιγά ν’ ανέβει σε ανώτερα επίπεδα. Αυτή είναι η αληθινή έννοια της δικαιοσύνης. Η εκπαίδευση είναι προσαρμοσμένη στο εξελικτικό επίπεδο του κάθε τμήματος ή τάξης της πολιτείας. Κανένας δεν μπορεί να δεχθεί περισσότερα απ’ αυτά που είναι ικανός να αφομοιώσει και να καταλάβει.
Τέτοια πολιτική δομή και αντίληψη συναντάμε σε όλους τους αρχαίους μυητικούς πολιτισμούς, αν και η καθαρότερη φιλοσοφική τους έκθεση βρίσκεται στην πλατωνική διδασκαλία. Λέγεται ότι ο Πλάτωνας τα διδάχθηκε στην Αίγυπτο από τους Μύστες Ιερείς, όπως εξάλλου είχε γίνει με το Σόλωνα, τον Πυθαγόρα και τόσους άλλους μεγάλους Έλληνες φιλοσόφους, που είχαν ταξιδέψει στη χώρα των πυραμίδων.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η έννοια της πολιτικής στην εσωτερική φιλοσοφία είναι η ορθή διακυβέρνηση της πόλης και αποτελεί ταυτόχρονα Επιστήμη και Τέχνη. "Τα της Πόλης", με την πλατύτερη έννοια, είναι η πολιτική, εκείνα δηλαδή που επιτρέπουν τη σωστή λειτουργία της κοινωνίας, της παιδείας, των διαφόρων τμημάτων της και του ανθρώπου ως υπεύθυνου πολίτη. Για την επίτευξη της καλλιέργειας των Αρετών και την απόκτηση της ευδαιμονίας, η πολιτική, φιλοσοφικά θεωρούμενη, είναι το κύριο Μέσο.
Όμως η πολιτική δεν εφαρμόζεται μόνο στο πλαίσιο της πόλης-κράτους αλλά και στον άνθρωπο. Ο Πλάτωνας συσχετίζει την πολιτική με την ιατρική, τη θεία τέχνη - επιστήμη του Ασκληπιού, γιου του Ηλίου-Απόλλωνα. Και οι δύο είναι λοιπόν ηλιακές τέχνες. Η μεν πρώτη δίνει ζωή, δικαιοσύνη και αρμονία στην πόλη, η δε δεύτερη στον άνθρωπο, στα διάφορα οργανικά συστήματά του (και όχι μόνο στο αιθεροφυσικό). Η ιατρική, στο έσχατό της νόημα, είναι η απόδοση της δικαιοσύνης μέσα στον άνθρωπο, η εναρμόνιση των διάφορων φορέων του, ώστε να γίνει ένα τέλειο διαφανές κρύσταλλο στην υπηρεσία του φωτός του ανώτερου πνεύματος.
Γι’ αυτόν το λόγο στην αρχαιότητα η ιατρική κατείχε μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στις άλλες μυητικές γνώσεις. Ήταν η γνώση για τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου. Ο πολιτικός, ο φωτισμένος δηλαδή πνευματικά άρχοντας και ο μύστης-γιατρός (σωμάτων και Ψυχών), είναι δυο όψεις της ίδιας πραγματικότητας: του επιτεύγματος της εναρμόνισης των πολλαπλών αντιθέτων, για να κατορθωθεί η ένωση, το διαφοροποιημένο Παν στο Ένα.
Αντίθετα με τη σημερινή εποχή, όπου η πολιτική έχει καταλήξει μια δημαγωγική τέχνη αποπροσανατολισμού και πλάνης, στην οποία εξυπηρετείται το συμφέρον του ισχυρότερου σε βάρος των υπόλοιπων πολιτών, που σκοπίμως κρατούνται ναρκωμένοι σ’ έναν ψεύτικο παράδεισο άνεσης και τεχνολογικής "προόδου", στην αρχαιότητα η πολιτική ήταν Μυητική Γνώση. Διδασκόταν στα Μυστήρια, απ’ όπου περνούσαν και όπου διαμορφώνονταν οι άρχοντες.
Θαυμάσια παραδείγματα έχουμε στην αρχαία Αίγυπτο, στη μυκηναϊκή εποχή πριν από τον Τρωικό πόλεμο, στην Ινκαϊκή αυτοκρατορία στο Περού, στους Μάγια και στους Αζτέκα του αρχαίου Μεξικού (4), στο Χρυσό Αιώνα του Περικλή με τα Ελευσίνια ή στα Μυητικά κολλέγια των Ρωμαίων Πατρικίων πριν από την αυτοκρατορική εποχή. Άλλα παραδείγματα πολύ αξιόλογα βρίσκουμε επίσης στην κομφουκιανή Κίνα, καθώς και στη βεδική Ινδία και την Ιαπωνία των Νταϊμύο και των Σαμουράι.
Η Πολιτική ήταν η Τέχνη για τη διαμόρφωση των αρίστων. Μια αληθινά αλχημική τέχνη για τη μετάλλαξη του ανθρώπου από δέσμιο των κατώτερων παθών του σε αληθινά ελεύθερο πολίτη και κύριο του Εαυτού του.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
Για τον Πλάτωνα, ο σχηματισμός της ανθρώπινης κοινωνίας περνάει από δύο διαφορετικά στάδια. Σ’ ένα πρώτο και αρχικό στάδιο οι άνθρωποι συγκεντρώνονται απλώς για να ικανοποιήσουν τις βιοτικές, ζωικές ανάγκες τους, δηλαδή με σκοπό την επιβίωση και την άμυνα απέναντι στο άγριο περιβάλλον (φυσικά φαινόμενα, θηρία, εχθρούς). Η ένωση και συνεργασία τους γίνεται λοιπόν σ’ ένα γήινο οριζόντιο επίπεδο που αφορά στη συντήρηση των σωμάτων τους. Αυτήν την πρώτη φάση της κοινωνίας μπορούμε να την παραλληλίσουμε στο γεωμετρικό συμβολισμό με το σχηματισμό μιας ευθείας γραμμής, που αποτελείται από ένα σύνολο σημείων-ατόμων, ευθυγραμμισμένων προς μια κατεύθυνση, την κατεύθυνση της φυσικής επιβίωσης.
Μια δεύτερη φάση δημιουργείται στην κοινωνία, καθώς λέει στην "Πολιτεία" του ο Έλληνας Μύστης, όταν εμφανίζεται ο καταμερισμός της εργασίας και συνεπώς η έννοια του επαγγέλματος. Ως τότε ο καθένας ικανοποιούσε όπως μπορούσε καλύτερα τις ανάγκες του και η μόνη κοινή συνεργασία γινόταν στο γενικό βιοτικό και αμυντικό επίπεδο. Τώρα ο καθένας φτιάχνει ή κάνει αυτά που ξέρει καλύτερα να κάνει, ώστε εξειδικεύεται ή ανυψώνεται η ποσότητα και η ποιότητα των κατασκευών και των υπηρεσιών. Καθιερώνεται ένα σύστημα ανταλλαγής μεταξύ τους κι έτσι όλοι αποκτούν όσα τους χρειάζονται σ’ ένα πολύ ικανοποιητικό ποιοτικά επίπεδο. Για παράδειγμα, όποιος ξέρει να φτιάχνει καλύτερα τα όπλα, φτιάχνει όπλα για όλους, όποιος ξέρει να κατασκευάζει καλύτερα τις βάρκες, το κάνει για όλους, ο ψαράς ψαρεύει για όλους κ.τ.λ. κι ύστερα ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους σύμφωνα με τις ανάγκες τους και με κοινή συμφωνία.
Σ’ αυτό το στάδιο η κοινωνία έχει ολοκληρωθεί, είναι αυτάρκης πλέον και πλήρως λειτουργική για τη φυσική ικανοποίηση όλων των μελών της. Όμως εξακολουθεί να κινείται σ’ ένα οριζόντιο επίπεδο, στο επίπεδο των υλικών και βιοτικών αναγκών. Μπορούμε να συγκρίνουμε αυτήν τη φάση με το σχηματισμό ενός επιπέδου που δημιουργείται από το άθροισμα πολλών γραμμών προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, διαφορετική από αυτήν των γραμμών (κατεύθυνση της οργάνωσης της εργασίας σε αντιπαράθεση με την προηγούμενη της απλής άμυνας-επιβίωσης) αλλά στο ίδιο υλικό οριζόντιο επίπεδο ακόμα.
Όταν όμως δημιουργηθούν διαφωνίες ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας σχετικά με τα συστήματα ανταλλαγών ή άλλα, θα χρειαστεί η απονομή δικαιοσύνης, θα γίνει αναγκαία η ύπαρξη της έννοιας του δικαστή. Κι αυτός θα είναι, ανάμεσα σε όλους, εκείνος που θα ξέρει να το κάνει καλύτερα, εκείνος που θα είναι ο πιο σώφρων, ο πιο δίκαιος και ο πιο ενάρετος. Ο Άριστος, δηλαδή που μπορεί να κρατήσει τα ηνία της πόλης, να εναρμονίζει και να λύνει διαφωνίες, να οδηγεί όλους τους άλλους προς την ευδαιμονία. Η ανάγκη δικαιοσύνης είναι λοιπόν μια ακόμα ανάγκη της κοινωνίας, όπως είναι η ανάγκη του φαγητού ή των ρούχων. Όταν αυτή η ανάγκη εκπληρώνεται και υπάρχει δικαιοσύνη, τότε δεν μιλάμε πλέον για κοινωνία αλλά για κράτος. Για μια κοινωνία, που εκπληρώνει και ικανοποιεί τις ανώτερες και πνευματικές ανάγκες του ανθρώπου, όπως είναι η ανάγκη για δικαιοσύνη, η ανάγκη για πνευματική καλλιέργεια και παιδεία, η ανάγκη ανύψωσης προς το υπερβατικό και προς τη Θεότητα, η ανάγκη να μάθει κανείς τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου, του εαυτού του και του σύμπαντος.
Αυτή η νέα κάθετη διάσταση προς τα ανώτερα, η αναζήτηση της δικαιοσύνης και της αλήθειας είναι που ξεχωρίζει πραγματικά τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα πλάσματα και τον κάνει αληθινό Άνθρωπο, δηλαδή θρησκευτικό ον (5). Στο γεωμετρικό συμβολισμό παραλληλίζεται με την κάθετη τρίτη διάσταση του ύψους, που κινεί το επίπεδο προς τα πάνω δημιουργώντας τον όγκο. Είναι η διάσταση της φωτιάς, που πάντα πηγαίνει προς τα πάνω, σε όποια θέση και να την τοποθετήσει κανείς.
Με την εμφάνιση του στοιχείου της φωτιάς γίνεται δυνατή η ύπαρξη της ανώτερης πνευματικής παιδείας, δηλαδή των Μυστηρίων, που αποβλέπουν στην εσωτερική ανάπτυξη του ανθρώπινου πνεύματος. Γίνεται δυνατή η ύπαρξη ναών, για την τέλεση ανώτερων τελετουργιών μύησης. Δηλαδή, γίνεται δυνατή η ύπαρξη του θεσμού του Μαθητή-Δασκάλου, που διαιωνίζει τη μνήμη της αλήθειας, τη μεταβίβαση των διδασκαλιών, την παράδοση της σοφίας, για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος για το ανθρώπινο γένος.
Αυτή όμως η έννοια του κράτους, σύμφωνα με την πλατωνική άποψη, περιορίζεται στην εφαρμογή της σε μια μικρή πόλη (με λίγο περισσότερους από 5.000 κατοίκους) και σε μια συγκεκριμένη χώρα. Δεν μπορεί αυτή η έννοια του κράτους να θεωρηθεί αυτάρκης και καθολική, εφόσον δεν αποβλέπει σε μια παγκόσμια, πλανητική δικαιοσύνη, που να είναι πέρα από κάθε μορφική διαφοροποίηση.
Όταν η πλατωνική έννοια του κράτους εφαρμοστεί σε πλανητικό επίπεδο, καθολικότητας και ισχύος για όλους τους ανθρώπους πέρα από διακρίσεις εθνικότητας, γλώσσας, θρησκείας, φυλής, εθίμων κ.τ.λ., τότε δημιουργείται η ιδέα της αυτοκρατορίας. Στη φιλοσοφική (και όχι την παρεξηγημένη) έννοια της αυτοκρατορίας υπάρχει η τόσο επιδιωκόμενη αυτάρκεια. Η αυτοκρατορία είναι ένα συγκρότημα εναρμονισμένων από ανώτερη δικαιοσύνη κρατών. Είναι μια συνομοσπονδία κρατών με ενιαία πνευματική αρχή καθολικής εξουσίας. Έτσι η αυτοκρατορική αντίληψη ανταποκρίνεται σε μια μονάδα στο συμπαντικό πεπρωμένο.
Πίσω από τις περισσότερες αρχαίες αυτοκρατορίες υπήρξε ένα μοναδικό πνευματικό υπόβαθρο, που ένωνε σ’ ένα αυτάρκες μοναδικό σώμα πολυάριθμα κράτη. Αυτό ήταν τα Μεγάλα Μυστήρια, το ιδρυτικό κέντρο των οποίων ήταν σε κάποια απ’ τις λεγόμενες "Στήλες Φωτός" της Γης (6). Σ’ αυτά συντέλεσε η ύπαρξη μιας Παγκόσμιας Αδελφότητας Μυστών, η λεγόμενη επίσης "Λευκή Ιεραρχία", που ανέλαβε, σε κάθε ιστορικό κύκλο της ανθρωπότητας, το μεγαλειώδες έργο του πνευματικού εκπολιτισμού της ανθρωπότητας.
Σημειώσεις:
(1) Ο Δάσκαλος του Αριστοτέλη μυήθηκε στα αιγυπτιακά Μεγάλα Μυστήρια στην Ηλιούπολη, ακολουθώντας τα βήματα του προπάππου του Σόλωνα και έφθασε στο βαθμό του Αρχιεροφάντη στα Ελευσίνια Μυστήρια.
(2) Η έννοια του πολεμιστή στον Πλάτωνα είναι ο φύλακας της τάξης και της εσωτερικής συνοχής των αξιών της πόλης. Είναι οι υπερασπιστές της δικαιοσύνης, του λαού και το κράτους.
(3) Η έννοια της τάξης, στην κλασική φιλοσοφία, δεν είναι ίδια με αυτήν που επικρατεί σήμερα, από τη μαρξιστική θεωρία, γιατί δεν βασίζεται σε εξωτερικές επίκτητες διαφορές αλλά στην εσωτερική εξέλιξη και πνευματική διαμόρφωση των ανθρώπων. Αντιστοιχεί περισσότερο στην έννοια των καστών της αρχαίας Ινδίας ή των γενών σύμφωνα με τα 4 μέταλλα του Ησιόδου (Έργα και Ημέρες).
(4) "Καλμεκάκ" λεγόταν η Μυητική Σχολή που εκπαιδεύονταν οι νέοι Αζτέκα, για να αποκτήσουν τις αρετές, τις γνώσεις και τα προσόντα αυταπάρνησης και φιλαλήθειας που χαρακτήριζαν τους άρχοντες.
(5) Φιλολογικά και οι δύο λέξεις έχουν την ίδια ρίζα, το ρήμα θρώσκω, δηλαδή ανυψώνομαι, κοιτάζω ή αντιλαμβάνομαι τα άνω.
(6) Σύμφωνα με την Ανατολική Εσωτερική Παράδοση, υπάρχουν στον πλανήτη γη δέκα "Στήλες Φωτός", από τις οποίες σήμερα μόνο πέντε βρίσκονται ακόμα σε ενέργεια: στην Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Ινδία, τη Ρώμη και την Κίνα. Οι Στήλες Φωτός είναι κέντρα ενέργειας του πλανήτη όπου ενώνονται οι ουράνιες με τις γήινες δυνάμεις. Είναι ο Ομφαλός του Κόσμου των διαφόρων αρχαίων παραδόσεων. Μετατοπίζονται με την πάροδο χιλιάδων ετών.
nea-acropoli-athens.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου