Παρασκευή 28 Αυγούστου 2015

Μαντείο στον Κεραμεικό, αγιογραφίες στους Αέρηδες

«Ελα σε μένα Παιάνα (Απόλλωνα), φέρνοντας τον αληθινό χρησμό». («ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC»). Είκοσι πανομοιότυπες επιγραφές, που εντόπισε η αρχαιολογική σκαπάνη στον Κεραμεικό, δείχνουν με βεβαιότητα την τοποθεσία όπου λειτουργούσε το μοναδικό μαντείο της αρχαίας Αθήνας, το μαντείο του Απόλλωνα...

Πολύ κοντά στο Ωρολόγιο του Κυρρήστου, στο μοναδικό ίσως αρχαίο μνημείο που δεν καταστράφηκε από τους Ερουλους, σπαράγματα τοιχογραφίας με χριστιανικό περιεχόμενο, που εντόπισαν οι αρχαιολόγοι, επιβεβαιώνουν τη μακροχρόνια χρήση του οικοδομήματος.


Αναπάντεχα και πολύ σημαντικά αποτελέσματα είχε η ανασκαφή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στον Κεραμεικό, υπό τη διεύθυνση της πολύπειρης και αφοσιωμένης Γιούτα Στρόστζεκ και την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών. Η απομάκρυνση ανεστραμμένης μαρμάρινης ληκύθου («ομφαλού») που βρισκόταν ενσφηνωμένη στο στόμιο φρέατος στην αυλή του ιερού τεμένους του λεγόμενου «Εκατείου» αποκάλυψε το στόμιο ενός πηγαδιού, επενδεδυμένου εσωτερικά με δακτυλίους από πήλινες ημικυλινδρικές κεραμίδες με μηνοειδείς εγκοπές.
Στο εσωτερικό κάθε ενός εκ των δακτυλίων, στο ανώτερο τμήμα, είναι χαραγμένο περιμετρικά, δεξιόστροφα, με κεφαλαιογράμματη γραφή η επιγραφή: «ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC».

Το Ωρολόγιον Ανδρονίκου Κυρρήστου και άποψη της τοιχογραφίας που βρέθηκε στο εσωτερικό του

Ο τύπος των γραμμάτων χρονολογεί την επιγραφή στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους. Συνιστά μια επαναλαμβανόμενη επίκληση προς τον θεό Απόλλωνα, τον οποίο καλεί να αποκαλύψει στους πιστούς αληθείς προβλέψεις για τα μελλούμενα, στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού, προφανώς υδρομαντείας συνδεδεμένης με το φρέαρ στο ιερό.

Το εξαιρετικής σημασίας εύρημα ταυτίζει τη συγκεκριμένη θέση ως το πρώτο και μοναδικό μαντείο Απόλλωνος στην Αθήνα, όπως λέει στο «Εθνος» η έφορος Αρχαιοτήτων Αθηνών Ελένη Μπάνου.


Επιβεβαιώνει τη λατρεία του θεού μαζί με την αδελφή του Αρτεμη και αποκαθιστά την ορθή ερμηνεία του χώρου ως τεμένους που στο τέλος του 19ου αι. είχε αποδοθεί από τον Κ. Μυλωνά και σε μια τρίτη θεότητα, την Εκάτη. Η κ. Μπάνου τονίζει ότι το ιερό ήταν ίσως αφιερωμένο στον Απόλλωνα, την Αρτεμη Σωτείρα -ευρήματα σχετικά εντοπίζονται στις σύγχρονες έρευνες- και στην Εκάτη, ως χθόνια θεότητα.
Το ιερό βρίσκεται κοντά στο μουσείο, νότια της περίφημης ταφικής οδού. Η επιγραφή δεν ήταν μοναδική. Είκοσι πανομοιότυπες ήρθαν στο φως φέτος.

Η ανακάλυψη οδηγεί στην ταύτιση του χώρου με μαντείο, όπου υπήρχε ιερό πηγάδι αφιερωμένο στον Απόλλωνα Παιάνα (ως «αρωγό»), τον οποίο επικαλούνταν κυρίως σε περίπτωση ασθένειας.

Αποψη του στομίου του φρέατος που έκρυβε τις επιγραφές στον Κεραμεικό

«Πύργος των Ανέμων»
Στο Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρήστου (γνωστό και ως «Πύργος των Ανέμων» ή «Αέρηδες»), μνημείο του 2ου αι. π.Χ., κατά τις εργασίες συντήρησης που περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων την απομάκρυνση σαθρών επιχρισμάτων της ύστερης οθωμανικής εποχής, στο εσωτερικό του μνημείου, αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, για πρώτη φορά σπαράγματα τοιχογραφίας με χριστιανικό περιεχόμενο.
Σκιαγραφείται ανδρική μορφή με φωτοστέφανο και παράσταση που ομοιάζει με οικοδόμημα. Τη χρονολόγηση θα αναζητήσει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών. Οπως πάντως λέει η κ. Μπάνου, ίσως ανήκει στα ύστερα βυζαντινά χρόνια ή στην περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Ενδεχομένως συνδέονται με παλαιότερα ευρήματα όπως εγχάρακτοι σταυροί σε επιφάνειες και με χριστιανικές ταφές στη βόρεια θύρα. Στο μνημείο συναντώνται χαράγματα διαφόρων τύπων ήδη από τη ρωμαϊκή περίοδο.
Το συγκεκριμένο εύρημα αναδεικνύει την κατά περιόδους χρήση του Ωρολογίου από την ανέγερσή του, έως και την απελευθέρωση της πόλης της Αθήνας από τους Οθωμανούς.
Στο Ωρολόγιο εκτελείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών το έργο «Συντήρηση και ανάδειξη του Ωρολογίου Ανδρονίκου Κυρρήστου, στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς Αθηνών». Το έργο είχε ενταχθεί το 2012 και είχε ωριμάσει με πολλή δουλειά των υπηρεσιών και με προσωπική φροντίδα της τέως γενικής γραμματέως Λίνας Μενδώνη.


ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ

πηγή

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου